کیست که نخواهد پدر خود را بکشد

کیست که نخواهد پدر خود را بکشد

کیست که نخواهد پدر خود را بکشد زندگی و آثار فئودور داستایفسکی فئودور میخایلوویچ داستایفسکی، نویسنده رئالیست روسی و از ارکان ادبیات داستانی جهان به شمار می‌رود. او در سال 1821 به دنیا آمد و در حومه مسکو بزرگ شد. پدرش یک پزشک موفق و شناخته شده بود و اگر چه در یک بیمارستان خیریه مشغول به کار بود اما رفاه نسبی و اعتبار خوشایندی برای خانواده خود فراهم کرده بود. والدین داستایفسکی مسیحیان ارتدوکس مؤمنی بودند و ایمان مذهبی خود داستایوفسکی نیز در تمام عمرش عمیق‌تر و قوی‌تر شد. ایمانی که بعد‌ها در آثار او نقش پررنگ تری به خود گرفت و از شالوده‌های آثار داستانی او شد. در سن 12 سالگی ابتدا در مسکو و بعداً در پایتخت آن زمان روسیه، سنت پترزبورگ به مدرسه فرستاده شد. داستایوفسکی پس از فارغ التحصیلی کارهای مختلفی را امتحان کرد. مدتی با یک عنوان مهندسی در وزارت جنگ مشغول بود. کتاب‌هایی مثل اوژنی گرانده بالزاک را ترجمه کرد و به سراغ قمار رفت قماری که در آن بسیاری از دارایی های خود را از دست داد و قرار بود برای تمام زندگی او را آزار دهد. کتاب قمارباز، متاثر از روزگار داستایفسکی در این دوران است. در اواخر دهه بیست سالگی چند داستان نسبتا کوتاه مثل مردم فقیرT همزاد و یا خانم صاحبخانه را نوشت و به این ترتیب با گروهی از نویسندگان و روشنفکران رادیکال روسیه روابط دوستانه‌ای پیدا کرد. با اینکه داستایفسکی عمیقا درگیر مسائل سیاسی نشده بود، زمانی که دولت تصمیم گرفت مخالفان سیاسی را سرکوب کند، او نیز دستگیر و به تیرباران محکوم شد اما در آخرین لحظه، زمانی که سربازان آماده شلیک بودند، پیام عفو مجازات رسید. داستایفسکی به جای تیرباران به چهار سال کار اجباری به سرمای سیبری تبعید شد. تجربیات زندگی در تبعید تاثیرات تلخی در روحیات داستایفسکی گذاشت. او پس از بازگشت از تبعید، شروع به نگارش آثار مفصل‌تر خود کرد. یادداشت‌های زیرزمینی، جنایت و مکافات، ابله، برادران کارامازوف و جن زدگان(شیاطین) محصولات این دوره از زندگی پربار داستایفسکی به شمار می‌روند. دغدغه‌هایی که در طول سال‌ها زندگی پر از تنش و فشار داستایفسکی برای او پدید آمده‌ بود، دستمایه خلق برخی از مهم‌ترین آثار تاریخ ادبیات شد. کار اجباری در سیبری، تاثیر خودش را در بسیار از آثار داستایفسکی خصوصا یادداشت‌های زیر زمینی گذاشت، تجربه اعتیاد به قمار و از دست دادن دارایی‌های بسیار، دستمایه‌ی رمان قمارباز شد، تجربه ایستادن در مقابل جوخه اعدام، رنگ تازه ای به درکِ داستایفسکی از زندگی داد و بیماری صرع، که سال‌های طولانی همراه داستایفسکی بود، استرس و تشویش درونی را به شخصیت‌هایش یاد داد. توصیفات روانشناسی و نقب زدن‌ به نگرش‌های فلسفی، شالوده‌ی اصلی آثار داستایفسکی است. روایت‌های جان‌دار، داستان‌های عمیق، مونولوگ‌ها و دیالوگ‌های تکان دهنده‌ی او، ادبیات داستانی دنیا را به مسیرهای جدیدی هدایت کرد. رمان‌های داستایفسکی سرشار از کاراکترهایی است که با آزردگی‌ها و پریشانی‌های فکری غیرقابل وصفی درگیرند. از راسکولنیکف(شخصیت اصلی جنایت و مکافات) گرفته تا پرنس میشکینِ رمان ابله و دیگران. تبحر داستایفسکی در توصیف افکار، تردیدها، تصمیم‌ها و دنیای فکری انسان هاست. دغدغه‌مندیِ انسانی و فلسفی داستایفسکی نیز، جلوه‌ای منحصر به فرد به آثار او بخشید و بعدها دستمایه‌ی بسیاری از آثار مهم نویسندگان اروپایی و خصوصا فرانسوی‌ها و روسی‌های بعد از او شد. ایده‌های او همراه با ویژگی‌های ادبی متمایز، مورد تشویق خوانندگان، منتقدان و دیگر نویسندگانی مانند فرانتس کافکا قرار گرفت که او را «خویشاوند خونی» می‌نامیدند. جیمز جویس و ارنست همینگوی نیز او را یکی از بت های بزرگ دنیای ادبیات می‌دانستند. به طور مشابه، فروید و نیچه از تلاش‌های بزرگ او برای در هم تنیدن پیچیدگی‌های تاریک و عمیق روان‌شناسی انسان در آثارش تمجید کردند. نوشته هایش برای او محبوبیتی را به ارمغان آورد که نویسندگان حاضر به دلیل توانایی منحصر به فردش در تأثیرگذاری بر تمدن ها به او غبطه می خورند. پدرکشی، عذاب وجدان، زیستن در تنهایی و یا صداقتِ ابله‌گونه، برخی از مولفه‌های فکری و فلسفی‌اند که داستایفسکی با صراحت تمام آن‌ها را به صورت مخاطب می‌کوبد. بسیاری از آثار مهم داستایفسکی با ترجمه‌های درخشانی به فارسی منتشر شده‌اند. جنایت و مکافات، ابله، برادران کارامازوف، شیاطین(جن زدگان)، قمارباز، یادداشت‌های زیرزمینی و آثار کوتاه‌تری مثل شب‌های روشن، یک اتفاق مسخره، بانوی میزبان و رویای آدم مضحک، از جمله آثار پرطرفدار، پرتکرار و مهم فئودور داستایفسکی به شمار می‌روند. داستایفسکی از معدود نویسندگانی است که دوران شهرت و محبوبیت خود را به چشم دید. نوشتن رمان، داستان کوتاه، ترجمه، سردبیری نشریات و سخنرانی‌های مختلف، رزومه پربار دوران زندگی او را تشکیل می‌دهند. او در نهایت در سال 1881 به دلیل خون ریزی ریوی در سن پترزبورگ درگذشت.